Piszą o nas

Filharmonia Rybnicka

Filharmonia działa w ramach Towarzystwa Muzycznego im. Braci Szafranków w Rybniku. Powstała jesienią 1999 roku. Jej działalność zainaugurował wielki koncert w rybnickiej bazylice - z udziałem chóru wykonano wówczas oratorium J. F. Haendla "Mesjasz".

Patrząc na to zdarzenie w nieco szerszej perspektywie, należaÅ‚oby raczej mówić o reaktywacji filharmonii, która w Rybniku istniała wiele dziesięcioleci - zaÅ‚ożona jeszcze przez braci Szafranków: początkowo jako orkiestra szkolna, później zmieniała nieco swój charakter i stała się filharmonią o ogólnomiejskim charakterze (co oczywiście nie przerwało jej bardzo silnych więzi ze szkołą muzyczną, kierowaną od lat trzydziestych XX w. właśnie przez braci Szafranków). 

Filharmonia (z późniejszym dodatkiem "ROW") funkcjonowała do połowy lat dziewięćdziesiątych, kiedy to została decyzją władz samorządowych miasta rozwiązana. Ponieważ w Rybniku "od zawsze" istniała orkiestra symfoniczna, natychmiast dała się odczuć poważna "luka" na kulturalnej mapie miasta. Reakcją na zaistniałą sytuację było powstanie w 1996 roku Towarzystwa Muzycznego im. Braci Szafranków. Zawiązała je grupka artystów, którzy świetnie zdawali sobie sprawę, że w mieście o tak wspaniałych tradycjach muzycznych i potencjale, jakim Rybnik dysponuje - między innymi ze względu na obecność szkoły muzycznej prezentującej wyjątkowo wysoki poziom artystyczny - nie może zabraknąć Filharmonii. Pierwszym zadaniem, jakie na siebie Towarzystwo przyjęło, było wydanie dwupłytowego albumu ("Mojemu Rybnikowi"), na którym utrwalony zostało nagranie w wykonaniu wybitnych muzyków wywodzących się z Rybnika. Album ukazał się już kilka miesięcy po zainicjowaniu działalności nowego stowarzyszenia - wiosną 1997 r. Na krążkach CD znalazły się m.in. kompozycje znanych obecnie na całym świecie wychowanków Państwowej Szkoły Muzycznej w Rybniku: Henryka Mikołaja Góreckiego oraz Adama Makowicza. W nagraniach wzięły udział największe muzyczne sławy związane z rybnicką placówką: Lidia Grychtołówna, Piotr Paleczny, Adam Makowicz. 

Na płycie po raz pierwszy pojawiła się nazwa: "Orkiestra Symfoniczna Towarzystwa Muzycznego im. Braci Szafranków" - choć w tamtym okresie był to jeszcze zespół doraźnie stworzony na potrzeby koncertu, natomiast sama Filharmonia (w jej nowym kształcie) musiała jeszcze "poczekać" ponad dwa lata na swój "oficjalny" debiut. 

W tym czasie Towarzystwo pracowało nad stworzeniem stałego już zespołu orkiestry symfonicznej (od samego początku istnienia Towarzystwa, był to jeden z głównych celów jego działalności). Jednocześnie realizowane były też i inne określone statutem cele: organizowano dyskusje poświęcone muzyce, koncerty, konferencje prasowe i wywiady, otwarte spotkania z muzykami (wśród nich byli m.in. Lidia Grychtołówna, Henryk Mikołaj Górecki, Adam Makowicz, Piotr Paleczny, Wiesław Szlachta). Wszyscy wymienieni artyści, mimo niezwykle bogatego programu występów, jakie organizowane są dla nich na najbardziej prestiżowych salach koncertowych świata, utrzymują do dziś stały kontakt z Filharmonią i uczestniczą w jej koncertach (niektórzy nawet wielokrotnie). 

KONCERTY 

Filharmonia, na mocy umowy z władzami samorządowymi Rybnika, wykonuje rocznie kilka (5 - 6) koncertów - najczęściej w Teatrze Ziemi Rybnickiej (RCK). Czasem "gościnnie" koncertuje również w innych miejscach, zwłaszcza w rybnickich kościołach, które ze względu na posiadaną akustyką oraz dostępną przestrzeń dla słuchaczy, stanowią znakomite miejsce dla wykonywanych utworów. Okazjonalnie zdarzają się również występy poza Rybnikiem. 

Koncerty najczęściej odbywają się według pewnego stałego "rytmu", wyznaczonego okresem największych świąt, tradycyjnym "koncertem szkolnym" oraz koncertem finałowym Dni Cecyliańskich (wieńczącym cykl prezentacji muzyki chóralnej). 

Raz w roku Filharmonia organizuje tzw. "koncert szkolny", na którym u boku doświadczonych muzyków występują najzdolniejsi uczniowie rybnickiej PSM. To celowe nawiązanie do tradycji rybnickiej orkiestry, której historia wyraźnie splata się z historią Państwowej Szkoły Muzycznej I i II stopnia w Rybniku - placówki, z której rybnicka filharmonia przed wielu laty "wyrosła". 

ZARZĄD TOWARZYSTWA tworzą obecnie: 

- Norbert Prudel (prezes) 

- Bogumiła Kalamarz (wiceprezes) 

- Krystian Szczęsny (wiceprezes Towarzystwa; jednocześnie pełni funkcję prezesa Towarzystwa Przyjaciół Książki, działającego przy Bibliotece Śląskiej) 

- Jolanta Sobczak-Smołka (skarbnik, muzyk Narodowej Orkiestry Symfonicznej Polskiego Radia). 

- Witold Raszyński (radca prawny i członek zarządu Towarzystwa). 

Dyrektorem Filharmonii jest Antoni Smołka (również muzyk NOSPR, wiolonczelista). W ramach swojej funkcji odpowiedzialny jest za bieżącą działalność zespołu: organizację występów, prób, składy muzyków itp. Rolę "doradcy do spraw artystycznych" pełni obecny dyrektor Filharmonii Śląskiej Mirosław Jacek Błaszczyk (znany w Rybniku między innymi jako autor… hejnału, który o pełnych godzinach odtwarzany jest z wieży ratusza). Większość koncertów Filharmonii Rybnickiej odbywa się właśnie pod jego batutą - choć często za pulpitem dyrygenckim stają również inni znani w Polsce dyrygenci, jak na przykład Jerzy Maksymiuk, Maciej Niesiołowski, Jan Wincenty Hawel (kilkakrotnie). 

Filharmonia Rybnicka im. Braci Szafranków (taka jest jej pełna nazwa) w swej nowej "odsłonie" stara się utrzymać wyraźny związek z Miastem i mieszkającymi tutaj muzykami - to jedna z cech odróżniających ją od swej "poprzedniczki": Filharmonii ROW, która przyjmując do składu kolejnych muzyków z innych miast stopniowo odchodziła od swych "korzeni". Między innymi ten właśnie element przyczynił się ostatecznie do jej "upadku", bowiem władze miasta stały się niechętne finansowaniu z samorządowej kasy orkiestry, która coraz wyraźniej gubiła swój "rybnicki" charakter. 

Program koncertów ustalany jest (zwykle w rocznym cyklu) wspólnie z Rybnickim Centrum Kultury. Planując określony koncert i poszukując odpowiedniego dlań utworu, często organizatorzy kierują się potrzebami publiczności i zgłaszanymi z jej strony propozycjami. Czasem repertuar stwarza sama okazja, z jakiej dany koncert jest wykonywany - tak stało się na przykład w przypadku wizyty w Rybniku Henryka Mikołaja Góreckiego i przyznania mu tytułu "honorowego obywatela Rybnika" - w takiej sytuacji oczywiste staje się wykonywanie utworów mistrza. 

Koncerty poprzedzają próby zespołu; na ogół odbywają się one w Rybnickim Centrum Kultury (w sali kameralnej), czasem "gościnnie" korzysta się z sali koncertowej w nowym budynku Państwowej Szkoły Muzycznej. Ich ilość nie jest ściśle wyznaczona - zależy od rodzaju (i trudności) wykonywanego utworu. Wszystko określane jest przez zespół na bieżąco - kiedy uznaje się, że wykonywany wstępnie utwór nie spełnia jeszcze odpowiednich standardów, "zarządza się" dodatkowe spotkania zespołu, tak aby ostateczne wykonanie odpowiadało wysokiemu poziomowi artystycznemu, jakiego oczekuje od orkiestry doskonale znająca się na muzyce klasycznej rybnicka publiczność. 

Od początku 2005 roku wszystkie koncerty są w całości rejestrowane na sprzęcie video. Nie jest to jednak profesjonalne nagranie muzyki tworzonej przez Filharmonię - do tego celu wymagany byłby specjalistyczny sprzęt, który póki co nadal jest "poza zasięgiem" możliwości finansowych Towarzystwa. Dalekosiężne plany zakładają jednakże w pełni profesjonalną rejestrację dźwiękową wszystkich koncertów - tak, aby można je było publikować na płytach CD (jak dotąd udała się tylko jedna taka próba, podjęta w 1997 roku - jeszcze przed formalnym założeniem orkiestry). 

Jedną z form rejestracji koncertów (a przy okazji również ich popularyzacji) jest tworzona regularnie przez Śląską Telewizję Kablową filmowa relacja, która pojawia się potem w serwisach informacyjnych sieci. Zespół‚ Filharmonii nie jest stały i zależy od charakteru wykonywanego utworu - każde dzieło wymaga innego instrumentarium, a to w sposób naturalny przekłada się na skład występujących w koncercie muzyków. Ci niejednokrotnie grają również w innych orkiestrach zawodowych (najczęściej Filharmonia Śląska i NOSPR), które mają swój własny plan koncertów (w tym liczne wyjazdy zagraniczne) - często terminy te nakładają się na siebie, co także trzeba uwzględnić przy planowaniu składu orkiestry. 

W przypadku utworów kameralnych, filharmonię Rybnicką tworzy zwykle około czterdziestu muzyków, zdarzają się jednak również wielkie koncerty, na których jednocześnie gra ponad osiemdziesiąt osób. Decyzja o zaproszeniu do udziału w koncercie danego muzyka zapada zwykle kolegialnie - skąd określany jest przez całe środowisko związane z Filharmonią i Towarzystwem Muzycznym im. Braci Szafranków (oczywiście znaczny wpływ na konkretne decyzje personalne ma dyrektor artystyczny Filharmonii, Antoni Smołka). 

Głównym kryterium doboru muzyków jest przede wszystkim prezentowany poziom artystyczny oraz ich związek z Rybnikiem. 

Wśród wyróżnień, jakie Filharmonia Rybnicka otrzymywała wymienić należy przede wszystkim: 

- "Śląski Sukces" - pierwszą nagrodę, którą jej kapituła przyznała w 2002 roku za reaktywację orkiestry symfonicznej oraz promocję Śląskiej kultury i tradycji muzycznych. 

- Nagrodę Prezydenta Miasta Rybnika - przyznaną z okazji pięciolecia istnienia Towarzystwa Muzycznego im. Braci Szafranków (2001 rok). 

Siedziba Towarzystwa mieści się w Rybniku przy ulicy Smolna 15 G.

http://www.forumkultury.pl

2008-05-20