Karol i Antoni Szafrankowie

Bracia Karol i Antoni Szafrankowie wywodzili się z rodziny górniczej, która wyemigrowała w 1895 roku ze Śląska do Westfalii, by tam szukać pracy w Zagłębiu Ruhry. Byli synami Jana i Marii z domu Szołek.

Ojciec ich był cenionym działaczem kulturalnym w ruchu polonijnym. Był założycielem chóru i zespołu orkiestrowego w miejscowości Bottrop. Komponował i opracował polskie pieśni ludowe i religijne, a nawet trudnił się naprawą instrumentów muzycznych.

Starszy z nich, Karol - urodził się 14 grudnia 1904 roku, młodszy zaś Antoni 23 maja 1909 roku. Pierwsze lekcje muzyki pobierali bracia Szafrankowie u ojca (gra na skrzypcach). W latach 1912–1916 Karol uczył się gry na fortepianie u miejscowej nauczycielki Keller, po czym w latach 1918 – 1920 studiował w Konserwatorium w Essen u profesora Alfreda Patziga (ucznia Maschelesa).

Oprócz gry na fortepianie w Essen Karol uczył się dodatkowo gry na wiolonczeli pod kierunkiem syna Alfreda Patziega. W 1920 roku na skutek nieustannych gróźb niemieckiej organizacji terrorystycznej „Der Schwarze Hand” i ciągłych prześladowań przez władze niemieckie, rodzina Szafranków wróciła do kraju i osiedliła się w Rybniku, w związku z czym studia Karola zostały przerwane. W latach 1921–1923 przyjęto Karola do Państwowego Konserwatorium w Poznaniu do klasy fortepianu profesora Zygmunta Lisickiego, po czym przeniesiono go na kurs wirtuozowski tejże uczelni (1923-1926). Wśród nauczycieli Karola Szafranka w Poznaniu wymienić należałoby profesora Władysława Raczkowskiego oraz Stanisława Wiechowicza. Po pięcioletnim okresie nauki w Poznaniu w 1926 roku Karol Szafranek wyjechał‚ do Paryskiej Schola Cantorum, gdzie doskonalił‚ technikę™ pod kierunkiem Paula Brande. W 1927 roku Karol Szafranek zmuszony był prezerwać studia paryski i wrócić do kraju z powodu trudnych warunków materialnych. Pomocy udzielił mu wtedy amerykański pisarz Thornton Wilder, ale i ta pomoc nie wystarczyła. Artysta nie dał jednak za wygraną i w 1928 roku wyjechał‚ do Berlina, aby tam kontynuować‡ studia w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej do 1932 roku. Studiował pod kierunkiem Leonida Kreutzera, Gaorge Schell`a, Paula Hindemitha, Curta Sachsa. Po ukończeniu Akademii w Berlinie i uzyskaniu dyplomu wrócił do Polski już na stałe.

Młodszy z braci, Antoni Szafranek w początkowym okresie pobierał lekcje skrzypiec u ojca, a potem u prywatnej nauczycielki.

W 1926 roku kształcił się u profesora Arthura Braudenburga w Poznaniu, by w 1929 roku wyjechał na dalsze studia do Berlina do Staatlich Akademische Hochschule fur Musik, a jego nauczycielem był profesor Georg Kulenkampff. Obok gry na skrzypcach Antoni kształcił się równocześnie w zakresie dyrygentury i kompozycji, między innymi, u Georga Schell`a, Paula Hindemitha, Curta Sachsa. Indeks otrzymał w 1930 roku. W 1932 roku Antoni wraz z bratem wrócił do kraju, by zamieszkać na stałe w Katowicach – Ligocie. W latach 1937–1939 kontynuował‚ i pielęgnował jeszcze swoje studia w zakresie dyrygentury i kompozycji w Państwowym Konserwatorium Muzycznym w Warszawie, a w latach 1941 – 1945 pracował w Konserwatorium Muzycznym w Katowicach u profesora Fr.Lubricha (ucznia Maxa Regera).Wychowując się w atmosferze muzycznej, jaką  promieniował dom rodzinny, obaj bracia już we wczesnym dzieciństwie przejawiali zamiłowanie do muzykowania.

Starszy z braci Karol już jako dwunastoletni chłopiec grał w zorganizowanym przez ojca zespole orkiestrowym, jako członek orkiestry i jej solista. Koncertował również będąc studentem w Essen i Poznaniu. Aby zarobić na swoje utrzymanie włączł się do zespołu grając na wiolonczeli. Pierwszego września 1921 roku zawarł kontrakt z Kuratorium Poznańskim na koncerty w województwie poznańskim. Współpracował‚ z Kuratorium do 1926 roku. Podczas studiów berlińskich (1928–1932) kontynuował występy, które były dla niego jedynym źródłem utrzymania. Koncertował‚ także w Holandii, Francji, Szwajcarii. W podobnych warunkach rozpoczynaÅ‚ swÄ… karierÄ™ brat Antoni Szafranek. On również jako dwunastoletni chłopak zarabiał grą w zespołach muzycznych, zaś w wieku osiemnastu lat został przyjęty do Opery Poznańskiej jako koncertmistrz, w której grał do 1929 roku.

Nim jednak został studentem Staatlich Akademische Hochschule fur Musik pracował do sierpnia 1931 roku w Berliner Kammerorchester, z którą koncertował‚  w Niemczech, Holandii, Belgii, Francji, Anglii  i  Hiszpanii.

Po powrocie do Polski bracia Szafrankowie osiedlili się na Śląsku i postanowili popularyzować kulturę muzyczną Koncertowali w wielu miastach Śląska. Zostali zaangażowani do współpracy z Polskim Radio (Karol jako pianista i akompaniator, Antoni jako skrzypek-solista). Od tej pory można było ich spotkać na estradach koncertowych całego kraju. Z Polskim Radio Szafrankowie współpracowali aż do wybuchu II Wojny Światowej; Karol przez sześć lat w Rozgłośni Katowickiej, Antoni zaś od 1937 roku przeniósł się do Warszawy, gdzie do 1939 roku dał ponad 100 recitali. Często też były wykonywane jego kompozycje.

W 1933 roku założyli Szkołę Muzyczną w Rybniku, w budynku „Gazety Rybnickiej” przy ulicy Kraszewskiego. Z czasem udało się znaleźć bardziej odpowiednią siedzibę i Szafrankowie ze swoimi uczniami przenieśli się do nieistniejącego już dzisiaj budynku „Polonia” przy ulicy Chrobrego. Placówka ta działała do 1939 roku, kiedy okupant zamkną‚ ją a cały jej majątek skonfiskował‚.

W tym okresie obaj bracia udzielali lekcji na prywatnych kursach organizowanych przez F.Lubricka. Po przekształceniu kursów na szkołę muzyczną pracowali w niej nadal, Antoni prowadził ponadto orkiestrę szkolną.

Po dwóch latach istnienia, Gestapo zamknęło szkołę znaną jako Polski Instytut Muzyczny. Obaj podjęli więc pracę dydaktyczną w Krajowej Szkole Muzycznej w Katowicach, którą prowadzili do wyzwolenia. Po klęsce Niemiec hitlerowskich w 1945 roku Karol udał się do Niemiec Zachodnich i tam koncertował dla Polaków i przedstawicieli innych narodowości, potem w 1946 roku wraz z Antonim organizował  koncerty na ziemiach odzyskanych.

W lutym 1946 roku powrócili do Rybnika z nominacjami na dyrektorów Szkoły Muzycznej, która od października 1945 roku rozpoczęła ponownie swoją działalność, a jej dyrektorem był wtedy BronisławŁodygowski. Swą siedzibę szkoła znalazła w budynku późniejszego domu kultury Rybnickiej i Fabryki Maszyn przy ulicy Młyńskiej. 

W 1948 roku Karol koncertował z Filharmonią Śląską w Katowicach pod batutą Bohdana Wodniczki. W roku 1950 szkoła po raz przedostatni zmieniła adres. Przekazano jej część budynku po szkole rolniczej przy ówczesnej ulicy W. Piecka, w którym funkcjonowała do października 2003 roku. Było tam jeszcze mieszkanie prywatne, a część obiektu zajmował Powiatowy Zarząd Gminnych Spółdzielni. Niepodzielnym gospodarzem charakterystycznego budynku z czerwonej cegÅ‚y szkoÅ‚a zostaÅ‚a dopiero na początku lat sześćdziesiątych. Antoni z biegiem czasu zmienił skrzypce na pałeczkę dyrygencką gdyż od 16 grudnia 1960 roku pracował jako Dyrygent i Kierownik Artystyczny Filharmonii Rybnickiego Okręgu Węglowego.

Filharmonia „ROW” powstała na bazie szkolnej orkiestry symfonicznej, której założycielem był Antoni. Ten w 1975 roku zrezygnował z funkcji dyrektora Państwowej Szkoły Muzycznej w Rybniku, a poświęcił swą energię pracy z filharmonią „ROW”.

Zmarł nagle 23.03.1979 roku.

Do jego kompozycji należały między innymi :

pieśni do słów K. Wierzyńskiego „Usta Twoje”, „W domu”, „Nie smuć się”, pieśni do słów K. Tetmajera „Żal”, „Blada róża”, „Wiekuistość”, pieśni „Aniele”, trzy pieśni na baryton i orkiestrę , Śląskie pieśni ludowe w opracowaniu na glos solo i orkiestrę symfoniczną, utwór na skrzypce „Pastele”, szkoła gry na skrzypcach, Preludium i fuga na orkiestrę smyczkową.

Karol  zaś  pracował  i  dyrektorował  Państwowej  Szkole  Muzycznej do 31.08.1970 roku, potem prowadził w szkole klasę fortepianu i służył młodym pianistom doświadczeniem i fachową wiedzą.

Zmarł 29 lipca 1997 roku.

Za wkład jaki wnieśli Szafrankowie w podnoszenie kultury muzycznej przyznano obydwu braciom liczne nagrody i wyróżnienia.

I tak Karol Szafranek odznaczony został: 

Medalem Dziesięciolecia Polski Ludowej (1955), Złotym Krzyżem Zasługi (1958), Złotą   Odznaką   Zasłużonemu   w   Rozwoju   Województwa Katowickiego (1963), Odznaką Tysiąclecia (1966), Odznaką Zasłużonego Działacza Kultury (1971), Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1973).

Podobne odznaczenia otrzymał Antoni Szafranek: 

Medal Dziesięciolecia Polski Ludowej (1955), Złoty Krzyż Zasługi (1957), Złotą   Odznaką   Zasłużonemu   w    Rozwoju    Województwa Katowickiego (1963), Odznakę Tysiąclecia (1965), Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1973).

Był zdobywcą „Czerwonej róży” (1972), laureatem nagrody „Trybuny Robotniczej” za wybitne osiągnięcia w pracy dydaktycznej, wychowanie wielu doskonałych muzyków oraz walory artystyczne i kulturotwórcze działalności Filharmonii Rybnickiego Okręgu Węglowego.